Thursday, May 27, 2010

Lumoy can Pagcamoot

garo kalamay na malapot-lapot
sa kamot mo mawot magdukot,
sinapna na nagsusurulay
sa labot nagsusurumpay
nin mga imahe can pangiturugan
na ika logod masumpungan, maabutan
ta saro man sana an satong dalan
digdi sa nagkakalakagang kinaban.

arog ako caini calumoy
puon can macaputan
an saimong camot,
puon can maparungan
an saimong hamot.

Tuesday, May 4, 2010

Bicol Vote: Saen Mapapaduman?

Enot sa gabos, ano may Bicol vote mananggad?

May mga nasurat na manonongod sa Bicol vote. Kadakli nagsasabi na ini sarong "myth." Sa halipot na tataramon, dae totoo na may Bicol vote.

An katuyuhan ko iyo na patunayan na may Bicol vote sa pamamaagi nin historical, cultural asin political na paghiling.

Pupunan ko sa pagcorejir sa Bicol vote na ini bako sana nakalimiter sa Bicol region. An Bicol vote nacawarak sa mga Bicolano/Bicolana na nasa manlaen-laen na lugar sa Pilipinas, orog na sa Metro Manila asin Southern Luzon.

An mga Bicolano/Bicolana macusog an sadiring identificacion sa rehiyon asin lugar na ginikanan ninda, y lenguaje. Solamente sana an mga Bicolano an macacasabi na cun saen sinda hali, an sasambiton rehiyon, saka na lang isusunod an provincia o ciudad/banwaan. An mga ini an nagsasaro sa mga Bicolano/Bicolana saen man sa Pilipinas.

Dagos kita sa eleccion na. Maray na satong hilingon si mga nakaaging eleccion kan kita magpuon na magkaigwang "multi-party system" can taon 1987. Si mga nakaerinot na eleccion kaya, halos duwa sanang major na partido (Liberal asin Nacionalista) an naghahampangan sa pirilian political.

Can 1987 eleccion para sa senado, mantang inabri na an puerta para sa ibang partido causa can pag-introducir can "multi-party system", an mga partido kaidto na nag-aaragawan sa puesto bako na an tradicional na Nacionalista asin Liberal; cundi an LABAN para sa administracion asin Grand Alliance for Democracy (GAD) para sa opposicion. May mga nagkakapirang kandidato hali sa KBL loyalists, Partido ng Bayan, asin iba pang saradit na partido. Solidong pinagana can mga Bicolano/Bicolana si Victor Ziga na namugtak sa 18th posicion sa magic 24.

Can 1992 elecction, sinorpresa can mga Bicolano/Bicolana an nacional media can nagluwas na gana si Jovito Salonga sa Bicol. Digdi man sa eleccion na ini nagpuon sa maglaog sa entablado nacional si Raul Roco na nagkaica-19 sa magic 24. Dae na nacabali si Victor Ziga sa magic 24, pero nacabalik man si Francisco Tatad sa senado na nagkaica-22.

Can 1995 eleccion, digdi na itinulod na sarabay can mga Bicolano/Bicolana an tolong carehiyon sa senado (Roco - 2nd, Tatad - 8th, Honasan - 9th) sa magic 12.

Can 1998 eleccion, pinurbaran can mga Bicolano/Bicolana na ibugtak si Roco sa Malacanang, alagad dae nagtriumfo. Nautro ini can 2004. Pero pinahiling can mga Bicolano/Bicolana na sararo sinda sa saindang carehiyon.

An hapot, pano man idtong mga dae nanggana na Bicolano/Bicolana sa eleccion? Kaya ngani an apod sa Bikol can eleccion, "pirilian." An mga Bicolano/Bicolana tataong magpili. Dae sana ini nadadara sa mga sagin-sagin o dae nacacontribuir sa pagpaorog can Bicol. Saro sa mga cangangalasan cun pano ginana ni Salonga an mga Bicolano/Bicolana. Sa hiling ko, si Salonga sa gabos na mga candidato can 1992 iyo an magpapaorog sa Bicol huli ta sa saiyang malinig asin pusoanon na politico na nakipagsuwayan sa dictador.

Por dahil sa resulta can mga nacaaging eleccion asin cultural y political na pagmangno can mga Bicolano/Bicolana, an Bicol vote lientad na totoo.

Ngonian na may Bicol vote na mananggad, saen ini mapapaduman? Mayong Bicolano na nagdadalagan para presidente huli ta sa pag-atras ni Chiz Escudero. Sa hiling ko, mapapaduman ini sa tawong may malinig asin pusoanon na paninindugan contra sa sala, para sa kasaraditan asin kagabsan. Arog ni Cory (1986), Salonga (1992), asin Roco (1998 y 2004), an Bicol vote mapapaduman sa malinig na tawo, mayong digta, asin pusoanon. Cun siisay man yan, tama ka sa iniisip mo.