Bunso 3

((Ikatolong luwas - Octubre 30,2010)

Sa pagdalagan ko paluwas sa harong pasiring sa escuelahan, may kaogmahan na dae co macontrol, dae co mapugolan. Por dahel dae co pa aram cun pano maipaluwas ini hale sa boot, siring man ta dae co pa man

bistado an sadiri co, caipuhan cong magluwas, magrayo sa mga matang mausisa, asin magsolo.

Saro sa mga nanudan cong paagi, iyo na magpasiring sa haraning escuelahan na igwang mahiwas na playground. Afuera sa nagcacapirang nagcacawat nin basketbol asin ibang aki na nawalat na nag-aaragawan base, an mangno co sacuya an escuelahan, an panganuron, pati na sadiri, pag aco nasa tahaw caini. 

An escuelahan, cun iisipon, baco talagang magayon na lugar para magtago o magsadiring momento. Sa cadaculaan caini asin locacion sa kataraid na barangay, harus may tawo sa laog can escuelahan piri-pirmi. 

Alagad sa ngonian, caibahan co si bambi, an samong ayam nin nagcacapirang taon na. Labot co sa iba na macacaheling saco. 

Ahhhh, si bambi. Nakikisumaro sa caogmahan co. Minsan nangangalas aco huli ta garo baga an ayam may namamatean man sa mga casaro nia sa harong. Cun maogma an gabos, nasa tahaw man 'yan nakikibali. Cun mamondo asin tuninongan gabos, nasa gilid man lang 'yan nacacurupo. 

Suno ni bambi na hapiyapon an leog nia pati na an daghan. Pag ini ginibo, natiyaya pati an ayam dangan nagpipirong, mateng-mate an casiraman can hapiyap na maimbong asin magiroc. 

Nagtucaw aco sa caduotan. Napagal baya sa pagdalagan. Nagtucaw man sa cataid co si bambi. Garo mapahapiyap. Pina-onrahan co. Nasunoon baga.

Dara can nagpupungay na mata ni bambi, nagiromdoman co si "Darling," an umboy sa harong. Dae man palan aco niribayan ni mama. Inapod nia pa man ngani liwat acong bunso. 

Magayunon oro-otrohon an boses ni mama mantang nanambitan an apod sacong bunso. Garo si enot cong 100 na grado, binabalic-balican co. Sinisirip paminsan-minsan. Ninanamnam an especial na acomplishemento.   An enot mananggad iyo an deficil malingawan. 

Pano co malilingawan an momento idto cun duman nagpuon an pagtubod co sa sadiri na aco especial sa familia? Puon caidto, pirmi nang dacula an tinataong sira saco kun macacan, an cambal na batag sacuya man napapaduman, an daculang pandesal, an ibabaw can maluto, asin pag may datong si tatay, aco enot na nagcacaigwa. Gabos 'yan causa can 100 na grado asin apod sacong bunso.

Dagos acong tindog! Nagiromdoman co si pad na may 100 na grado. Saen co nawalat?

Insigida acong nagdalagan pauli. Suminunod si bambi. Naenotan pa ngani aco.

Mantang nagdadalagan, hadit aco na baca dae idto maheling ni mama. Naca-100 an bunso nia, giraray!

(Subaybayan an ika-apat na luwas)

Click here para sa Enot na luwas

Click here para sa Ika-duwang luwas

Bunso

Ikaduwang luwas - Octubre 20, 2010

Haloy antes na mahali an culog causa can su dugi. Alagad mas haloy an durante can culog gican sa mga sugot na baco na acong bunso.

Caiba can pawarang nanudan ko nang apod saco, narisa co na pawara na mananggad an dara caining consuelo asin atencion para sa saco. Huna co puedeng tungcusan asin padanayon an pagigin bunso sa paagi nin pag-igot sa pag-adal, pagigin tultol sa harong, dangan mga A o 100 sa escuelahan. Dati orogmahon sinda sa grado co.

Ngonian, harus mayo nang interisado sa mga acomplishemento asin ginigibo co. Mas maculog. Huli ta nagtuturog na aco sa hapon. Nagchichinelas na aco pagmahilig sa harong. Naghuhugas camot pagmacacan na. Nagcacarigos asin nagpupopo na nin solo. Nagbubulos nang solo. Nacacapatindahan na.

Alagad harus mayong camanungdanan ini puon can mag-abot an umboy sa harong. Si mama dae na nagtataid saco. Pirmi nang cadurog an umboy, magbanggi man o aldaw. An mga tugang co, sugot na lang na nacucua co hale sainda.

Siisay na aco? Ano na aco?

Deficil an magsurat susog sa linyang azul asin pula. Deficil man an magbasa nin English. Minsan tinutoom co na sana.

Sarong aldaw, sacong naisurat an halabang pangaran co sa tamang linya. Tinawan acong A can maestra. Aco an enot na nacagibo sa clase. Ogmahon aco. Naisip co tulos si mama na ipaheling an gibo co. May huri pang gigibohon antes na mag-urulian.

Pagca-bell asin pagcatapos magpamibi, luruwasan na pasiring sa flag pole. Daralaganan sa puesto. Nagdadalagan aco ta mawot co nang mag-uli. Enda co sa iba.

"Halawigon man an bayang magiliw na ini," tuyaw sa sadiri co.

Pagcatapos na pagcatapos can flag retreat, siriblagan na. Daralaganan giraray sa kanya-kanyang gate pasiring sa pupulian. Saro aco sa nangengenotan. Por dahel ta harani lang  cami sa escuelahan, madali lang acong nacaabot sa harong.

Nagcucuripas man acong nagsakat sa hagyanan. Nacubanan pati an ayam ming si bambi sa pagdatong co. Dagos dagos aco sa cuarto na cun saen yaon si mama, capot-capot co pa an pad na may gradong A.

Pagrani co, mayo si mama. Yaon lang an umboy na nacapatos nin puting lampin, puting bado. Garo turog. Ahhh, harus pirmi man turog.

Tuninongon an lalawgon. May buhoc na cadikit sa payo.

Ops, nagsicad. Naghiro-hiro an camot asin hawak. Mata na.. Nagbuclat an mata. Nacaheling saco. Garo mahibi na naman.

Nagpundo an paghangos co. Cabado. Dae co aram. Nagrani aco. Ginaprang an camot co. Gustong caputan. Nag-ngirit. Naogmang caputan camot co. Nag-imbong an camot co. Alagad nagpadagos an cabadong asin pugol cong hangos.

Mantang gogom an camot co can nag-ngingirit na umboy, may caibahan pang sicad-sicad, naggigian an paghangos co. Dikit-dikit nadadara can paghangos paluwas an anggot sa daghan co. Mayo na acong mandatang pagmati o ongis sa angel na caatubangan co.

Nahulog an pad sa salog.

Ginogom co man an camot nia, duwang camot. Magaya-gayang pagmate an nagpa-ngirit saco mantang naoogma man an umboy sa presencia co. Boot cong magpirmi sa cataid nia.

"Baco na acong bunso."

Anoman cayan. Iyo na ini an bunso, an bunso can gabos. May bunso naman aco.

"Oh Bunso, ano ginigibo mo digdi?" ngalas na hapot ni mama. Nacubanan pati aco.

Alagad mas nacubanan aco can apudon acong bunso ni mama. Mawot cong macasiguro.

Kaya nagsimbag aco, "Mayo man. Ano apod mo saiya, mama?"

"Darling," simbag ni mama mantang pataid nang mahigda ki Darling.

Dae na aco naghapot giraray. Gusto cong magdalagan paluwas. Natungtongan ko pati an pad na ipapaheling co kuta ki mama.

Mayong chinelas, nagdalagan aco pabuelta sa escuelahan. Suminunod saco si bambi.

Can yaon na aco sa tahaw can escuelahan, naghangos nin hararom sabay taram, "Bunso pa man giraray aco."

Nagpa-ikot-ikot si bambi saco. Caibahan cong nag-oogma an ayam.

(Subaybayan an ikatolong luwas sa sunod na semana)

Click here para sa enot na luwas 

Blogomiks - Enot na patara-tara (Bunso)

Antes can live TV asin internet, igwa nin komiks. Nagigiromdoman co caidto an TV, sarong semanang delayed. Caya radio asin komiks an nagpupugol can imaginacion asin centro can orolay-olay can mga joven asin cababaihan sa tindahan, escuelahan, o sa salog o sulong cun saen naglalaraba.

Ngonian, TV asin internet na an nagmamanejar sagcod nagfoforma can orolay-olay asin discurso sa online fora, escuelahan, tindahan o saudan.

Sa paagi caining blog, minawot co na buhayon an komiks-style na istorya. Satuyang apudon ining - blogomiks. An format can blog uyon sa komiks-style na puedeng cada semana may aabangan o susubaybayan. Ini an sacong objeto sa enot cong blogomiks - an titulo, Bunso.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

 Enot na luwas (Octubre 15, 2010)

Bunso

Ugto caidto, cacaretira lang can clase sa enot na grado. Haranihon lang an harong mi sa escuelahan caya dae na aco hinahatod o sinusundo arog can mga caclase co.

Mientras na padatong ako sa harong, nasabatan ko an sacong tugang na nagcucuripas pasiring sa kataid ming harong.

“Baco ca nang bunso.” Dangan nagdagos dagos palaog sa kataid mi. Ka Mamang Tanang na sacong lolahon asin bantugan na parteria sa banwaan.

Mayo acong pagca-aram cun ano nangyayari. Alagad namatean ko an sugot na dara can pagcawara can pangaran na nanudan ko nang maaco na aco. Sa anom na taon, aco an bunso. Baco lang sa sacong familia, cundi sa kataraid mi, an apod saco – bunso.

Nag-init an payo ko sa caugtohan can saldang. Naggabat an sacong saclay na bag bigla. Harus duminucot an chinelas ko sa nacacapasong tinampo.

“Saen ako maduman?” Mawot ko nang mag-uli ta nag-aagrutong na an sacong tulac.  Alagad an sacong panghimangno sa kataid mi iyo an nagbubutong saco parani sa casiributan. Dae naghaloy, sarong halawig na hibi an padagos na nagcudot sa sacong daghan.

Sarado an puerta can harong. Nacatangro ako sa atubangan can puertahan can nagbucas ini. Nagluwas an sacong tiaon. Can nahiling aco, an sabi, “Uli na daw.  Dae ca puede digdi.”

Nag-uli aco na may culog boot. Tadaw ta dae ako puede duman? Gabos yaon duman.

Ipapaheling ko kuta ki mama an 100 kong gibo. Sagcod may A pa ako sa writing.

Ibinagsac ko an magabaton cong bag pagcaabot-abot sa harong. Dangan nagdagos sa cocina. Nagtucaw sa sacong puesto. Alagad mayong maserbi saco. Orog nagculog an sacong boot. Orog na nagutom aco.

“Baco ca nang bunso.”

 “Baco ca nang bunso.”

“Baco ca nang bunso.”

Gusto cong maghibi. Alagad siisay madangog saco. Mayong tawo. Nagsosolo aco.

Pero ngonian, dae aco natatacot misko solo aco sa harong. Maraot an hiling co sa caldero. Angot ako. Maculog boot co. Cun may matatacot man, dapat an caldero baco aco.

Luway-luway kong binucasan an caldero, nagcuang cuchara dangan nagluwag sa enot na ves. Aram co an ibabaw can sinapna priming itinatao saco ni mama o can mga tugang co. Ngonian, ako an angluwag sa sadiri cong maluto. Dangan, inangat an tacop can caserola, may inon-on na sira. An pinacadacula an para sa saco. Madaling macua an daculang sira can camot.

Maray ta mayo si Mama ta cun dae maaangutan aco ta nalingawan cong maghugas nin camot antes na magcacan. Mayo man tawo caya kinamot ko na an pinacadaculang sira sagcod ibinugtac sa plato. Siring can nahihiling co sa iba, nagcuchara aco nin nagcacapirang sabaw.

Dangan nagcamot. Enot na hungit. Icaduwa, icatulo; dae bale nang ngumoc, mayo man maaanggot. Dangan, may namatean aco sa ngaragcag ko. Dugi! Niluwa co gabos na maluto asin sira sa plato. Nagsarok nin tubig sa tapayan. Umininom. Nagluluruha na aco. Pero dae aco naghihibi. Harus nagbuburulos an iniinom co paluwas sa mata.

May uminabot sa harong. Can nahiling acong luhaan, an sugot saco, “naghihibi ca ‘no? Apisar baco ca nang bunso.”

Padagos acong nag-iinom nin tubig para mahali an dugi na nagsapging sa ngaragngag co. Alagad padagos man an sugot can sacong tugang, “naghihibi yan ta baco na siyang bunso.”

Orog na buminulos an mga luha co.

(Subaybayan sa sunod na semana) 

Click here para sa ikaduwang luwas